Προμήθειες Άμυνας 2η Συνεδρίαση Ολομέλειας

Ομιλία στην Ολομέλεια

Συνέχιση της συζήτησης επί των άρθρων και του συνόλου του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Υπηρεσιών και Προμηθειών στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2009/81/ΕΚ – Ρύθμιση Θεμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας»

 

Ευχαριστώ, κυρία Πρόεδρε.

Θα χρειαστώ λίγο την ανοχή σας, γιατί ο ρόλος του Εισηγητού της Συμπολίτευσης στην κατ’ άρθρον συζήτηση είναι λίγο άχαρος και δεν πιστεύω ότι θα μου φτάσουν τα οκτώ λεπτά. Επομένως, θέλω την επιείκειά σας.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ (Ροδούλα Ζήση): Την είχατε και χθες, κύριε Κατρίνη.

ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΤΡΙΝΗΣ: Πάντα εσείς είστε ιδιαιτέρως επιεικής. Δεν έχω παράπονο.

Κύριοι συνάδελφοι, νομίζω ότι χθες έγινε μία συζήτηση πραγματικά εποικοδομητική, μία συζήτηση που δεν ήταν στο γνωστό πλαίσιο που παρακολουθούμε στη Βουλή των παράλληλων μονολόγων, χωρίς αποτέλεσμα και χωρίς, βεβαίως, να υπάρχει διάθεση συνεννόησης, καταγραφής και υιοθέτησης συγκεκριμένων προτάσεων. Θεωρώ ότι είναι ένα πολύ καλό βήμα.

Θέλω να συγχαρώ και να ευχαριστήσω και τον Υπουργό, γιατί πραγματικά απέδειξε ότι εκεί όπου μπορούσε δέχθηκε τις προτάσεις της Αντιπολίτευσης. Αυτό νομίζω ότι τους δίνει και ένα επιπλέον κίνητρο, ώστε στη σημερινή συζήτηση να είναι λίγο πιο ευέλικτοι στην τελική ψηφοφορία και να αποδείξουν ότι σε μείζονα ζητήματα εθνικής ασφάλειας, εθνικής άμυνας, εθνικής σημασίας δεν χωρούν μικροκομματικές αντιπαραθέσεις, δεν χωρούν μικροπολιτικές σκοπιμότητες.

Κύριοι συνάδελφοι, στο Πρώτο Μέρος του νομοσχεδίου, γίνεται αναφορά σε θέματα προγραμματισμού, οργάνωσης και αρμοδιοτήτων των οργάνων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, όσον αφορά τη σύναψη συμβάσεων στον τομέα αυτό. Με σαφήνεια καθορίζεται η επιλογή της διαδικασίας σύναψης των συμβάσεων, καθώς και οι ειδικές συνθήκες ανάθεσης και εκτέλεσης, οι οποίες διενεργούνται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 72 έως 76 του ν. 3383/2010. Ορίζονται σαφείς και λεπτομερείς κανόνες ελέγχου και διαφάνειας μέσα από την Ειδική Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής, η οποία καλείται να ασκήσει αυτήν τη δυνατότητα παρέμβασης.

Πρωταρχικός στόχος είναι η διατήρηση και η ενίσχυση της εθνικής αμυντικής, τεχνολογικής και βιομηχανικής μας βάσης, προκειμένου η τελευταία να αποτελέσει τον πυλώνα για τη χάραξη εθνικής πολιτικής στον τομέα της αμυντικής τεχνολογίας και βιομηχανίας.

Στο Κεφάλαιο Β΄ του Πρώτου Μέρους του νομοσχεδίου κατανέμονται αρμοδιότητες μεταξύ των υπηρεσιακών δομών του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, το οποίο ορίζεται και ως η αναθέτουσα αρχή στον τομέα αυτό.

Έτσι, η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών αναλαμβάνει τη διενέργεια των προπαρασκευαστικών πράξεων που απαιτούνται για τη σύναψη και εκτέλεση όλων των ανωτέρω. Τα Γενικά Επιτελεία διατηρούν μόνο την αρμοδιότητα της διενέργειας παραλαβών, ενώ προσδιορίζονται και οι αρμοδιότητες των τριών κλάδων των Επιτελείων των Ενόπλων Δυνάμεων και τα συλλογικά όργανα τα οποία είναι αρμόδια για τη διενέργεια των διαδικασιών σύναψης και εκτέλεσης των συμβάσεων.

Στο Κεφάλαιο Γ΄ θεσπίζεται για πρώτη φορά ένα είδος κώδικα δεοντολογίας για το πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό του Υπουργείου.

Με τα άρθρα 8 και 9 επεκτείνεται ο ανωτέρω κώδικας και στους οικονομικούς φορείς που λαμβάνουν μέρος στις διαγωνιστικές διαδικασίες, ενώ στο πλαίσιο πραγματικής και αληθούς ενίσχυσης διαφάνειας εισάγεται ρητή απαγόρευση χρησιμοποίησης μεσαζόντων από τους οικονομικούς φορείς.

Παράλληλα, προσδιορίζεται η κατηγορία των συμβούλων που μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες, ενώ απαγορεύεται ρητά για χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριών ετών από την ημερομηνία συνταξιοδότησης η κάθε είδους απασχόληση προσωπικού του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας από τους ανωτέρω οικονομικούς φορείς.

Για πρώτη φορά σε τέτοιου είδους διαδικασίες εισάγεται ρήτρα ακεραιότητας, σύμφωνα με την οποία ο ανάδοχος υποβάλλει μία σειρά από δεσμευτικές δηλώσεις, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα στην αναθέτουσα αρχή να ελέγξει όλες τις συμβατικές σχέσεις και πληρωμές του οικονομικού φορέα μέσω ανεξάρτητης ελεγκτικής εταιρείας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τίθεται η αρχή της διαφάνειας ως κυρίαρχη, ως πρωταρχική πολιτική επιλογή και ως συνέπεια αυτού υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου όλες οι συμφωνίες και όλες οι τροποποιήσεις των συμφωνιών.

Στο Δεύτερο Μέρος του νομοσχεδίου ενσωματώνεται στην εσωτερική έννομη τάξη η υπ’ αριθμ. 81/2009 Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13^ης Ιουλίου 2009, σχετικά με το συντονισμό των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων, έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας.

Στο Κεφάλαιο Α΄ και στα άρθρα 14 έως και 23 δίνονται οι ορισμοί που χρησιμοποιούνται στην Οδηγία, οριοθετείται το πεδίο εφαρμογής του νόμου και καθορίζονται οι αρχές που διέπουν τη σύναψη των εν λόγω συμβάσεων, όπως επίσης και οι υποχρεώσεις εχεμύθειας των αναθετουσών αρχών και οι απαιτήσεις για την προστασία των διαβαθμισμένων πληροφοριών.

Περαιτέρω, προσδιορίζονται τα χρηματικά όρια, καθορίζονται οι μέθοδοι υπολογισμού της εκτιμώμενης αξίας των συμφωνιών και παρέχεται η δυνατότητα στις αναθέτουσες αρχές να αποκτούν έργα, υπηρεσίες ή προμήθειες μέσω κεντρικών αρχών.

Στο Κεφάλαιο Β΄ και στα άρθρα 29-37 εισάγονται ρητοί κανόνες που αφορούν στα έγγραφα των συμβάσεων και στις τεχνικές προδιαγραφές των έργων προμηθειών και υπηρεσιών. Για πρώτη φορά θεσμοθετείται η δυνατότητα χρήσης της διαδικασίας του τεχνικού διαλόγου, καθώς και η ρύθμιση του ζητήματος των εναλλακτικών προσφορών.

Στο ίδιο πνεύμα και στο Κεφάλαιο Γ΄ με τα άρθρα 38-46 παρατίθενται οι διατάξεις για τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων προμηθειών και υπηρεσιών. Περιλαμβάνονται τέσσερις διαφορετικές διαδικασίες. Πρώτη είναι η κλειστή διαδικασία, δεύτερη ο ανταγωνιστικός διάλογος, τρίτη η διαδικασία διαπραγμάτευσης με δημοσίευση προκήρυξης και τέταρτη η διαδικασία διαπραγμάτευση, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο  καθορίζονται οι γενικοί κανόνες τόσο στη σύναψη, όσο και στην καταγγελία και στη λύση των συμφωνιών-πλαίσιο για την πραγματοποίηση συχνών και επαναλαμβανόμενων αγορών υλικών και υπηρεσιών τρέχουσας χρήσης.

Στη βάση της πλήρους και αληθούς διαφάνειας κινείται και το Κεφάλαιο Δ΄ στα άρθρα 47-55 του Μέρους Δεύτερου, το οποίο ρυθμίζει τους κανόνες δημοσιότητας και τις προθεσμίες που πρέπει να τηρούνται κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, ανάλογα με τη διαδικασία που επιλέγεται κάθε φορά.  Στους κανόνες που πρέπει να εφαρμόζονται περιλαμβάνεται η πρόβλεψη γνωστοποίησης από την αναθέτουσα αρχή βασικών στοιχείων για τις υπό ανάθεση συμβάσεις, η δημοσίευση στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης, η ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Υπουργείου, αλλά και η πρόβλεψη επικοινωνίας μεταξύ των αναθετουσών αρχών και των οικονομικών φορέων.

Στο Κεφάλαιο Ε΄, στα άρθρα 55-65 παρατίθεται το πλαίσιο ελέγχου της καταλληλότητας και της αξιολόγησης των ουσιαστικών προσόντων των οικονομικών φορέων. Ειδική αναφορά χρήζει και η δυνατότητα αποκλεισμού ενός υποψηφίου λόγω της μειωμένης αξιοπιστίας του στο άρθρο 57, το οποίο βεβαίως έκανε πολύ πιο σφιχτό, πολύ πιο σαφές ο Υπουργός με τις νομοτεχνικές βελτιώσεις που κατέθεσε στην Επιτροπή και στην Ολομέλεια, σχετικά με την ασφάλεια εφοδιασμού και πληροφοριών, ενώ ιδιαίτερης σημασίας είναι οι ρυθμίσεις σχετικά με την ποιοτική επιλογή και προεπιλογή υποψηφίων και την τήρηση από τους οικονομικούς φορείς προτύπων σχετικά με συστήματα διαχείρισης ποιότητας και περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Για όλους αυτούς τους λόγους και προς εκπλήρωση των ανωτέρω στόχων ιδρύεται το Ενιαίο Μητρώο Επιχειρήσεων Αμυντικού Τομέα, στο οποίο εγγράφονται οι οικονομικοί φορείς, προκειμένου να συμμετέχουν στις διαδικασίες.

Στο Κεφάλαιο ΣΤ΄ καθορίζονται με σαφήνεια τα κριτήρια ανάθεσης και οι κανόνες που υποχρεούται να εφαρμόσει η αναθέτουσα αρχή. Τίθενται κατ’ αυτόν τον τρόπο δυο βασικά κριτήρια, αυτό κατ’ αρχάς της χαμηλότερης τιμής, αλλά και της πλέον συμφέρουσας από οικονομικής απόψεως προσφοράς, ενώ εγκαινιάζεται ταυτόχρονα και η καινοτόμος διαδικασία της αναθέτουσας αρχής να διενεργεί ηλεκτρονικές δημοπρασίες.

Το παρόν νομοσχέδιο σ’ αυτό το πλαίσιο καθορίζει μια ειδική διαδικασία για τις περιπτώσεις υποβολής ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών, καθώς υποχρεώνει η αναθέτουσα αρχή τους οικονομικούς φορείς να αιτιολογήσουν το ύψος αυτής της χαμηλής προσφοράς.

Στο Κεφάλαιο Ζ΄, στα άρθρα 69-72, ρυθμίζονται θέματα σχετικά με την εκτέλεση συμβάσεων υπεργολαβίας μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας. Τίθενται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι κανόνες για τη δημοσιότητα των ανωτέρω συμφωνιών και τα κριτήρια επιλογής των υπεργολάβων, προκειμένου να εξασφαλίζεται η πλήρης διαφάνεια της διαδικασίας ανάθεσης, αλλά και η αρτιότητα του έργου.

Στο Κεφάλαιο Η΄ δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής και υλοποίησης προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης. Μέσω της συμμετοχής των Ενόπλων Δυνάμεων σε διακρατικά ολοκληρωμένα προγράμματα ερευνητικής και αναπτυξιακής συνεργασίας, αναπτύσσονται προγράμματα μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή και τρίτων χωρών με αντικείμενο την από κοινού ανάδειξη  νέου στρατιωτικού εξοπλισμού.

Ρυθμίζονται θέματα σχετικά με την επιστροφή του σταθερού μη επαναλαμβανόμενου κόστους, καθώς και οι περιπτώσεις εφαρμογής του σύμφωνα με έναν κοινά αποδεκτό μαθηματικό τύπο.

Στην ενότητα των άρθρων 77-88 γίνεται μια αναλυτική και πλήρης περιγραφή κατηγοριών βασικών δικαιολογητικών αποσφράγισης ελέγχου και αξιολόγησης των αιτήσεων συμμετοχής από την Επιτροπή Διενέργειας Διαγωνισμού. Παράλληλα, ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τις εγγυητικές επιστολές που απαιτούνται κατά την ανωτέρω διαδικασία.

(Στο σημείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας του κυρίου Βουλευτή)

Στο Κεφάλαιο Ι΄ προσδιορίζεται η διαδικασία της έννομης προστασίας για κάθε ενδιαφερόμενο, ο οποίος ενδέχεται να υποστεί ζημιά από πιθανή παράβαση των κανόνων εθνικού δικαίου ή κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό καθορίζονται ρητά οι όροι για τους οποίους κηρύσσεται άκυρη μια σύμβαση και προσδιορίζεται, βεβαίως, το ένδικο βοήθημα που προβλέπεται να ασκήσει ο κάθε προσφεύγων που θεωρεί ότι έχει αδικηθεί.

Στη συνέχεια, στην ενότητα των άρθρων του Κεφαλαίου ΙΑ΄ επανακαθορίζεται το πεδίο εφαρμογής των υπ’ αριθμών 59 και 60 Προεδρικών Διαταγμάτων του 2007 σε σχέση με τη μεταφερόμενη Οδηγία. Στη λογική της πλήρους διαφάνειας των διαδικασιών, θεσπίζεται η υποχρέωση της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων να διαβιβάζει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε έτος στατιστική κατάσταση συμβάσεων έργων, υπηρεσιών και προμηθειών που έχουν συναφθεί κατά το προηγούμενο έτος.

Στο Μέρος Τρίτο του  νομοσχέδιου και στα άρθρα 99-104 περιλαμβάνονται ρυθμίσεις σε χρηματικά ποσά εκτιμώμενης αξίας κατώτερης των ορίων που προβλέπει η Κοινοτική Οδηγία και περιγράφονται αναλυτικά οι περιπτώσεις και οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή ανοιχτής διαδικασίας ενός συνοπτικού  πρόχειρου διαγωνισμού μέσω απευθείας αναθέσεων.

Στο τελευταίο μέρος, στο Μέρος Τέταρτο, ρυθμίζονται ειδικότερα ζητήματα σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις στον τομέα της άμυνας. Διατηρούνται κατ’ αυτόν τον τρόπο συγκεκριμένες διατάξεις του παλαιότερου ν. 3433/2006 για τις προμήθειες αμυντικού υλικού των Ενόπλων Δυνάμεων, σχετικά με την κατάρτιση ή τροποποίηση ή λύση ή καταγγελία αυτών των συμβάσεων, ενώ ταυτόχρονα αποσαφηνίζονται και οι κανόνες που διέπουν τις εγγυητικές επιστολές, τις παραλαβές, τις παραδόσεις, τις πληρωμές και την έκπτωση του αναδόχου, καθώς και τις συναφείς κυρώσεις από την παραβίαση των ανωτέρω.

Σ’ αυτήν την ενότητα των άρθρων περιέχονται θέματα σχετικά με την εκχώρηση δικαιωμάτων και την αναδοχή υποχρεώσεων και ρυθμίζεται κατ’ εξαίρεση η εκχώρηση απαιτήσεων του οικονομικού φορέα σε προμηθευτές και υπεργολάβους μετά από συμφωνία μεταξύ τους.

Τελειώνω σε ένα λεπτό, κυρία Πρόεδρε.

Τέλος, σημαντική είναι και η διάταξη του νομοσχέδιου σύμφωνα με την οποία επανακαθορίζεται το νομικό πλαίσιο και η διαδικασία εκποίησης αμυντικού υλικού, το οποίο χαρακτηρίζεται μη επιχειρησιακά αναγκαίο, ενώ τροποποιούνται αρμοδιότητες συγκεκριμένων Γενικών Διευθύνσεων, οι οποίες υπάγονται πλέον απευθείας στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας.

Ολοκληρώνοντας, θέλω να κάνω αναφορά και στην τροπολογία που κατέθεσε ο Υπουργός, μια τροπολογία που κατά την άποψή μου θα έπρεπε να έχει εισαχθεί πολύ νωρίτερα προς ψήφιση. Η κατάργηση μιας σειράς τελών και δικαιωμάτων επί των εισιτηρίων των επιβατών και των οχημάτων που μεταφέρονται με πλοία κρίνεται επιβεβλημένη και αναγκαία για μια κατ’ εξοχήν τουριστική χώρα, όπως η Ελλάδα, με εκατοντάδες μικρά ακριτικά νησιά.

Θεωρώ, λοιπόν, πως έστω και τώρα, ασφάλιστρα επιβατών και οχημάτων, αχθοφορικά και δικαιώματα για διαφυγούσα αμοιβή εργατών, τα οποία επιβάρυναν την τιμή εισιτηρίου των επιβατών, αλλά και των οχημάτων που μετακινούνται με πλοία, ήρθε η ώρα να καταργηθούν και να απαλλαγούν οι τουρίστες και οι νησιώτες μας από περιττές επιβαρύνσεις.

Κύριοι συνάδελφοι, έχω καταθέσει και μια τροπολογία, η οποία αφορά σε βελτιώσεις του ν. 3883 σε σχέση με το μόνιμο προσωπικό και θα ήθελα, κύριε Υπουργέ, πριν ολοκληρώσω την τοποθέτησή μου, να αναφερθώ και στο δίκαιο κατά την προσωπική μου άποψη αίτημα των παρασκευαστών που υπηρετούν στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, κάτι το οποίο γνωρίζετε πολύ καλά και ξέρω και την ιδιαίτερη ευαισθησία σας.

Πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι έχουν δικαιωθεί δικαστικά και οι οποίοι ζητούν την εξομοίωσή τους με αντίστοιχες κατηγορίες άλλων Σωμάτων των Ενόπλων Δυνάμεων. Κατανοώ τις δυσκολίες –και τις δημοσιονομικές και τις διοικητικές- της παρούσας συγκυρίας, αλλά θεωρώ ότι σε μια επόμενη φάση, σύντομα, θα πρέπει και αυτό το δίκαιο αίτημα να ψηφιστεί, να ακουστεί, να υιοθετηθεί, ώστε να μην υπάρχουν σ’ αυτή τη χώρα πολίτες δυο ταχυτήτων, πολίτες δυο διαφορετικών κατηγοριών, οι οποίοι στις καλές εποχές μπορούσαν να βρουν ένα δίκαιο αίτημα και να το ικανοποιήσουν, ενώ σήμερα που είναι δύσκολες και ανελαστικές οι εποχές, αυτά τα αιτήματα, δυστυχώς, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν στο χρόνο που θέλουμε και με τον τρόπο που θέλουμε.

Σας ευχαριστώ πολύ.