Προμήθειες Άμυνας 1η Συνεδρίαση

Διαρκής Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων

Επεξεργασία και εξέταση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Υπηρεσιών και Προμηθειών στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2009/81/ΕΚ – Ρύθμιση θεμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας»

Κύριε Πρόεδρε, νομίζω ότι, κανένας δεν έχει διάθεση και πρόθεση να μην δώσει το λόγο σε οποιονδήποτε πιστεύει ότι μπορεί να συμβάλλει θετικά στην επεξεργασία του νομοσχεδίου. Όμως, όλοι οι συνάδελφοι εδώ έχουμε μια εμπειρία με βάση το νέο τρόπο επεξεργασίας των νομοσχεδίων και, νομίζω ότι, συνιστά καινοφανή πρακτική να καλούνται φορείς, που σε ένα νομοσχέδιο, το οποίο είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο για πάνω από σαράντα ημέρες, γιατί ίσως και δεν τους αφορά άμεσα, δεν έκαναν παρατηρήσεις και σχόλια. Βέβαια, το νομοσχέδιο και η διαδικασία στη Βουλή δεν προσφέρονται για γενικού πολιτικού χαρακτήρα τοποθετήσεις επάνω σε συγκεκριμένα στοιχεία, που αφορούν τις ιδιωτικές συμβάσεις προμηθειών στον τομέα της άμυνας και των εξοπλισμών.

Νομίζω, λοιπόν, ότι, εάν θέλουμε πραγματικά να κάνουμε μια εποικοδομητική συζήτηση και να διορθώσουμε ή να βελτιώσουμε το παρόν σχέδιο νόμου, θα πρέπει να είμαστε λίγο εγκρατείς και λίγο πιο υπεύθυνοι. Θα μου επιτρέψετε να πω και πιο σοβαροί στον τρόπο με τον οποίο καλούμε τους φορείς, που πραγματικά έχουν δείξει ότι θέλουν να συμμετάσχουν σε αυτή την κοινοβουλευτική διαδικασία. Δεν βλέπω κανένα σχόλιο για το νομοσχέδιο σαράντα ημέρες τώρα στο διαδίκτυο από τα Σωματεία, δεν βλέπω διατάξεις μέσα, οι οποίες πέρα από το θεσμικό πλαίσιο της Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής, να αφορούν άμεσα τις αμυντικές βιομηχανίες ή να τις θίγουν και γι’ αυτό, προφανώς, δεν υπάρχει και κανένα σχόλιο σε κανένα άρθρο του νομοσχεδίου.

Νομίζω ότι, θα πρέπει όλοι να δούμε πιο ψύχραιμα και πιο ρεαλιστικά το ποιοι θα έρθουν στην ακρόαση των φορέων, για να πετύχουμε μια ουσιαστική και εποικοδομητική συζήτηση. Εγώ δεν μπορώ να αμφισβητήσω την πρόθεση του κ. Υπουργού, ο οποίος θέλει να υπάρχει μια ανοικτή διαδικασία. Φοβάμαι, όμως, ότι αυτή η διαδικασία δεν θα εξελιχθεί εποικοδομητικά για το Κοινοβούλιο.

Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το παρόν σχέδιο νόμου συζητείται σε μια χρονική συγκυρία ιδιαιτέρως κρίσιμη για την χώρα, όπου η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος ναρκοθετείται από αναποτελεσματικές επιλογές, προκλητικές στάσεις, εννίοτε, ανέμελες πρακτικές και διαχρονικές στερήσεις.

Συζητείται σε ένα περιβάλλον που η επώδυνη, αλλά η αναγκαία έξοδος της χώρας από την κρίση τορπιλίζεται από λογικές και νοοτροπίες που ευνοούν τη συντήρηση και τη στασιμότητα, από ατομικές πρακτικές και επιλογές πολιτικών κομμάτων, αλλά και προσώπων και από κερδοσκοπικές δυνάμεις που ποντάρουν στη βύθιση και σπέρνουν τον πανικό αδιαφορώντας για τις συνέπειες.

Συζητείται σε ένα πολιτικό σύστημα που καθημερινά, πλέον, βομβαρδίζεται χωρίς συγκεκριμένη στόχευση με παράπλευρες, πολλές φορές, απώλειες, δίνοντας όμως σε αρκετές περιπτώσεις εύκολο στόχο μέσα από αδιαφανείς πρακτικές και στάσεις προσώπων που διαχειρίστηκαν δημόσιο χρήμα. Σε έναν νευραλγικό τομέα, αυτό των αμυντικών προμηθειών, που στοχοποιείται, όχι για τη σημασία που έχει για άμυνα και την ασφάλεια της χώρας, αλλά κυρίως για τα υπέρογκα ποσά που διακινούνται και των οποίων η σκοπιμότητα, αλλά και αποτελεσματικότητα τίθεται εν αμφιβόλω.

Σε μια χώρα που το ποσοστό δαπανών φάνταζε υπερβολικά υψηλό καλλιεργώντας μύθους και φήμες και το οποίο σήμερα υπερβαίνει κατά πολύ τις δημοσιονομικές δυνατότητες της. Δυνατότητες που υπερβάλλουν τη μέγιστη δυνατή  περιστολή δαπανών. Συζητείται το νομοσχέδιο αυτό σε μια συγκυρία και σε μια περιοχή που απαιτεί τη μέγιστη επιχειρησιακή ετοιμότητα, λόγω των πρόσφατων ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων στις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, εξελίξεις που δρομολόγησαν την παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα μέσα από στρατιωτικές επιχειρήσεις. Σε μια ιστορική συγκυρία οποιαδήποτε διατάραξη της ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας προκαλεί εύλογη ανησυχία, λόγω και της υπέρμετρης οικονομικής ανάπτυξης και επεκτατικής της εξωτερικής πολιτικής της Γείτονος χώρας. Και σε μια νέα πολιτικής άμυνας και ασφάλειας που διαμορφώνεται στην ευρωπαϊκή οικογένεια, πολιτική που επιβάλλει ενιαίους κανόνες και κοινές παραμέτρους στοχεύοντας στη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής αγοράς αμυντικού εξοπλισμού. Αγορά που θα πρέπει να διαμορφωθεί με την ψήφιση της κοινοτικής οδηγίας από τα κράτη – μέλη, έως τον Αύγουστο του 2011.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σε αυτές τις συνθήκες, σε αυτή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, που κρίνεται το ίδιο το μέλλον του ελληνικού κράτους και η θέση του, όχι απλά στην ευρωπαϊκή σκηνή, αλλά στο ευρύτερο οικονομικό, γεωπολιτικό σκηνικό απαιτούνται όσο ποτέ στρατηγικές ανάλογες με τη σοβαρότητα της κατάστασης. Τη νομοθετική, αυτή, πρωτοβουλία του Υπουργείου Άμυνας είναι μια τέτοια στρατηγική κίνηση γιατί δεν ενσωματώνει απλώς το εθνικό δίκαιο, μια ευρωπαϊκή οδηγία, αλλά συνδυάζει την αποτελεσματικότητα και το αξιόμαχο των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων με την ανάγκη για ορθολογική διαχείριση των πόρων.

Το παρόν σχέδιο νόμου τροποποιεί, συμπληρώνει και εκσυγχρονίζει το νόμο 3433/2006, περί προμηθειών στρατιωτικού εξοπλισμού, ο οποίος αντικατέστησε το ξεπερασμένο και αναποτελεσματικό Προεδρικό Διάταγμα του 1989. Πέρα, όμως από την υποχρέωση για την ενσωμάτωση της οδηγίας, ποιές είναι οι πραγματικές αιτίες που επέβαλλαν την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου; Και ποιές ήταν οι κύριες αδυναμίες του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου; Ο νόμος 3433/2006, αναφερόταν, κυρίως, σε προμήθειες οπλικών συστημάτων χωρίς να μεριμνά για την ικανοποιητική και πλέον φθηνή υποστήριξη, ούτε, βεβαίως, αφορούσε σε στρατιωτικά έργα και στην παροχή υπηρεσιών στον τομέα της άμυνας.

Επίσης, προέβλεπε μια πλειάδα κανονιστικών πράξεων αυξάνοντας κατά πολύ τη γραφειοκρατία, με ότι αυτό συνεπάγεται για τη διαφάνεια, αλλά και την αποτελεσματικότητα σε ένα τόσο ευαίσθητο πεδίο. Προέβλεπε, ρυθμίσεις προστατευτικού χαρακτήρα, όπως η εγχώρια βιομηχανική συμμετοχή και η ελληνική προστιθέμενη αξία, οι οποίες όμως παρέμεναν σαφώς διατάξεις του πρωτόγεννους και παράλογου δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διατήρησε σε συμβάσεις τα αντισταθμιστικά ωφελήματα, τα οποία τις περισσότερες φορές έμεναν ανεκτέλεστα επιβαρύνοντας το κόστος της κύριας σύμβασης χωρίς διαφανή και αξιόπιστο τρόπο αποτίμησης της αξίας τους προκαλώντας, επίσης, την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δημιουργούσε ο νόμος 3433/2006, σύγχυση αρμοδιοτήτων μεταξύ των γενικών επιτελείων και της γενικής διεύθυνσης αμυντικών εξοπλισμών και επενδύσεων με ότι αυτό συνεπάγεται για τη γρήγορη διεκπεραίωση διαγωνιστικών διαδικασιών, τη γραφειοκρατία, τη διαφθορά, που πολλές φορές παρατηρείται και την αμφισβήτηση των προδιαγραφών. Όλες οι προμήθειες, ανεξαρτήτως οικονομικής αξίας αντιμετωπίζονταν με το ίδιο πλαίσιο, διαγωνιστικών διαδικασιών. Με αποτέλεσμα, καθυστερήσεις και περιττή γραφειοκρατία. Ακόμα και σε πολύ χαμηλού κόστους προμήθειες. Απουσίαζαν τα σύγχρονα και ευέλικτα εργαλεία, τα οποία σήμερα εφαρμόζονται διεθνώς, όπως για παράδειγμα οι ηλεκτρονικές προμήθειες και τήρηση μητρώου για απλούστευση διαδικασιών.

Τέλος, στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, στοιχεία που απαιτούνται για την κάλυψη των νέων επιχειρησιακών αναγκών των ενόπλων δυνάμεων. Όλες αυτές οι αδυναμίες είχαν ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα τη μεγάλη χρονική καθυστέρηση και νομική εμπλοκή κρίσιμων προγραμμάτων, όπως για παράδειγμα στο θέμα των υποβρυχίων, στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, στα ελικόπτερα στρατού ξηράς, στα βλήματα και άρματα Leopard και άλλα πολλά.

Αυτή η νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία αποτελείται από 111 άρθρα, 64 από τα οποία είναι μεταφορά της ευρωπαϊκής οδηγίας, ενώ 47 αφορούν το εθνικό δίκαιο, δεν είναι βεβαίως μια αποσπασματική κίνηση της πολιτικής ηγεσίας τους Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο και μια αλληλουχία πολιτικών αποφάσεων.

Θέλω να θυμίσω ότι με προηγούμενη νομοθετική ρύθμιση το νόμο 3833/2010, εφαρμόστηκαν μεταβατικές διατάξεις για την εκκαθάριση των συμβάσεων αντισταθμιστικών ωφελημάτων στην προοπτική της πλήρους κατάργησης τους και διασφαλίστηκε η αναλυτική μελέτη του μακροπρόθεσμου προγράμματος εξοπλισμών μέσω νέου θεσμικού πλαισίου για τη δομή δυνάμεων. Με το νόμο 3835/2010, ρυθμίστηκε το πρόγραμμα των υποβρυχίων του πολεμικού ναυτικού, που εκκρεμούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα αξιοποιώντας τη δυναμική των ελληνικών ναυπηγείων διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την εύρυθμη λειτουργία τους και την αδιάλειπτη προσφορά τους στην αμυντική θωράκιση της χώρας.

Ξεκίνησε η διαδικασία εξυγίανση και ενίσχυσης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Ενδεικτικά αναφέρω την πρόσληψη συμβούλων για τα ελληνικά αμυντικά συστήματα και την εφαρμογή ανάλογων ποσού εξυγίανσης με αυτό του ΟΣΕ. Κορυφαία πρωτοβουλία της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και της Κυβέρνησης, αποτελεί η θεσμοθέτηση και η λειτουργία της Διαρκούς Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων. Πλέον στην Επιτροπή αυτή συζητιούνται όλες οι συμβάσεις που εκτελούνται και χρήζουν τροποποίησης, όλες οι νέες συμβάσεις, καθώς και συνολικά οι εκκρεμότητες που αφορούν την προμήθεια εξοπλισμού. Ο ρόλος της Επιτροπής είναι ουσιαστικός και αναζητείται πάντοτε η μέγιστη δυνατή συναίνεση, γεγονός που επιτυγχάνεται στις περισσότερες περιπτώσεις.

Στη συνέχεια αυτών των πρωτοβουλιών έρχεται και το νομοσχέδιο το οποίο συζητάμε σήμερα. Ποιές είναι λοιπόν οι κύριες αλλαγές που πραγματοποιούνται με το παρόν σχέδιο νόμου; Θα ήθελα ενδεικτικά να αναφέρω τις σημαντικότερες.