Ομιλία στην ημερίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Καθηγητών Αγγλικής Γλώσσας στη Δημόσια Εκπαίδευση

Με πολλή μεγάλη χαρά δέχτηκα την πρόσκλησή σας να παραβρεθώ και να χαιρετίσω την εσπερίδα σας, μεταφέροντας τις ευχαριστίες και τις ευχές της προέδρου του ΠΑΣΟΚ κ. Φώφης Γεννηματά για επιτυχία της εκδήλωσής σας.

Εκδήλωση που πραγματοποιείται σε μια εποχή, όπου οι τεχνολογικές εξελίξεις, οι ανοιχτές αγορές, η διάχυση της γνώσης και της επικοινωνίας προκαλούν αλλαγές στις κοινωνίες και τα εκπαιδευτικά συστήματα.

Οι χώρες προσπαθούν να βελτιώσουν τη θέση τους στον παγκόσμιο οικονομικό και παραγωγικό καταμερισμό δίνοντας προτεραιότητα σε μεταρρυθμίσεις που προωθούν την κοινωνία της γνώσης.

Όσοι ασχολούνται με τα εκπαιδευτικά θέματα γνωρίζουν ότι ο πολίτης οφείλει να αναπτύξει βασικές ικανότητες που θα του επιτρέψουν να αντιμετωπίσει τα σύγχρονα δεδομένα.

Κάποιες από αυτές τις ικανότητες, σύμφωνα και με τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι η επικοινωνία στη μητρική γλώσσα, η ψηφιακή ικανότητα, βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία, κοινωνικές ικανότητες, πρωτοβουλία και επιχειρηματικότητα, πολιτισμική συνείδηση και έκφραση καθώς και άλλες δεξιότητες με κυρίαρχη, όμως θέση, να καταλαμβάνει μεταξύ αυτών των ικανοτήτων η επικοινωνία σε ξένες γλώσσες .

Την ίδια στιγμή, όλες οι έρευνες και μετρήσεις της κοινής γνώμης στη χώρα μας δείχνουν ότι οι Έλληνες τα πάνε καλά με τις γλώσσες.

Οι γονείς επιδιώκουν τα παιδιά τους να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερες γλώσσες όσο το δυνατόν νωρίτερα με την κατοχύρωση των αντίστοιχων τίτλων, ενώ οι νέοι συμφωνούν ότι η γλωσσομάθεια αποτελεί ένα απολύτως απαραίτητο εφόδιο.

Σε μια ανοικτή και πολυπολιτισμική κοινωνία, με τη μετανάστευση στο εξωτερικό να αποτελεί δυστυχώς επιλογή για μεγάλο τμήμα του νέου επιστημονικού δυναμικού της χώρας μας, αλλά και με την επιστήμη και την επιχειρηματικότητα να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται χωρίς κανένα γεωγραφικό περιορισμό, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς γιατί η γνώση ξένων γλωσσών αποτελεί απαραίτητο εφόδιο και κρίσιμο παράγοντα για τις επιλογές των νέων ανθρώπων.

Εξίσου, εύκολο και κατανοητό, όμως, είναι το γιατί η γνώση ξένων γλωσσών πρέπει να ξεκινά από μικρή ηλικία και να αποτελεί εφόδιο που παρέχει το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, χωρίς να επιβαρύνεται αναγκαστικά ο ήδη βεβαρημένος οικογενειακός προϋπολογισμός.

Κυρίες και κύριοι,

Όπως πολύ καλά γνωρίζετε, τα παιδιά που μαθαίνουν δεύτερη γλώσσα από μικρή ηλικία, έχουν σημαντικές πιθανότητες να γίνουν πολύγλωσσα  αργότερα, παρουσιάζουν μεγαλύτερη γνωσιακή και κοινωνική ανάπτυξη σε σχέση με τα παιδιά που περιορίζονται στην εκμάθηση της μητρικής του γλώσσας, ενώ έχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας στο σχολικό και ακαδημαϊκό περιβάλλον.

Η γλωσσομάθεια, εξάλλου, βρίσκεται στον πυρήνα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, συνεισφέροντας στην επικοινωνία και την κατανόηση του άλλου, βασικό στοιχείο για τη σύμπνοια μεταξύ διαφορετικών λαών και πολιτισμών.

 Χαρακτηριστικά, στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πολυγλωσσία αναφέρεται ότι ‘’ ενθαρρύνοντας τους μαθητές να μάθουν ξένες γλώσσες από πολύ μικρή ηλικία, οι εκπαιδευτικοί βοηθούν τους νεαρούς ευρωπαίους να γίνουν πιο δεκτικοί σε άλλους πολιτισμούς, να μπορούν να μετακινούνται και να εργάζονται ελεύθερα σε όλα τα κράτη-μέλη, να είναι ανταγωνιστικοί στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας’’.

Οι ξένες γλώσσες κατέχουν καίρια θέση στα σχολικά προγράμματα σπουδών όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Η συστηματική προώθηση της πολλαπλογλωσσίας από το Συμβούλιο της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ως στόχο μια πολύγλωσση Ευρώπη, η οποία όμως σέβεται τα γλωσσικά δικαιώματα των πολιτών της.

Στο πλαίσιο αυτό, από το 2002  αναπτύχθηκαν στον ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό χάρτη προγράμματα που υποστηρίζουν την ξενόγλωσση εκπαίδευση στο σχολείο από πολύ μικρή ηλικία, με την εκμάθηση ξένης γλώσσας να φαίνεται ότι επιδρά θετικά στη σχολική επίδοση των μαθητών και την κοινωνική τους ανάπτυξη.

Χώρες όπως η Γαλλία, η Αυστρία, η Ιταλία, η Σουηδία, η Νορβηγία και άλλες έχουν εδώ και πολλά χρόνια εντάξει ειδικά προγράμματα εκμάθησης της Αγγλικής γλώσσας από την Ά και ΄Β Δημοτικού, ενώ σε χώρες όπως η Ισπανία και το Βέλγιο αλλά και αρκετές άλλες προσφέρονται ειδικά προγράμματα εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας ήδη από το νηπιαγωγείο.

Φίλες-φίλοι,

Νομίζω πως μπορούμε να συμφωνήσουμε στη διαπίστωση ότι η προσαρμογή του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, γίνεται την τελευταία εικοσιπενταετία, με χρονική βραδυπορία και παλινδρομήσεις.

Παρά τις δομικές, όμως, αδυναμίες μας, εναρμονιζόμενη στην ευρωπαϊκή λογική της προώθησης της πολλαπλογλωσσίας και στα πλαίσια του ‘’Νέου Σχολείου’’ η πολιτική ηγεσία του υπουργείου παιδείας της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ  το 2009-2012, έλαβε την απόφαση για την ενίσχυση της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης σε πολύ νεαρή ηλικία με την εισαγωγή της διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας στην Ά Δημοτικού από το σχολικό έτος 2010-2011.

Μια απόφαση που πολεμήθηκε και δέχτηκε τεράστια κριτική από το σύνολο σχεδόν τότε των πολιτικών δυνάμεων.

Μια απόφαση που εντάχθηκε στη φιλοσοφία ενός δημιουργικού σχολείου που παρέχει γνώσεις, αναπτύσσει δεξιότητες και καλλιεργεί θετικές αξίες.

Με την καθιέρωση του ενιαίου αναμορφωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος, το οποίο ενσωμάτωσε τους πρόδρομους θεσμούς της ευέλικτης ζώνης, του διαθεματικού ενιαίου πλαισίου σπουδών, την εισαγωγή διδασκαλίας αγγλικής και πληροφορικής στην Ά Δημοτικού και την εισαγωγή προγραμμάτων δραστηριοτήτων.

Το πρόγραμμα εκμάθησης της αγγλικής στην πρώιμη παιδική ηλικία (ΠΕΑΠΠΠ) ξεκίνησε το 2010-2011 σε 800 ολοήμερα δημοτικά με ενιαίο αναμορφωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε πειραματική φάση, με κοινό υλικό για την Ά και Β΄Δημοτικού.

Το 2011-2012 το πρόγραμμα εφαρμόστηκε σε 961 ολοήμερα σχολεία με ΕΑΕΠ, το 2013-2014 λειτούργησαν με πρόγραμμα ΕΑΕΠ 1300 δημοτικά σχολεία, καλύπτοντας το 65% των μαθητών της επικράτειας, ενώ το 2014-2015 εντάχθηκαν στο πρόγραμμα όλα τα πρότυπα-πειραματικά δημοτικά σχολεία της χώρας.

Στόχος του προγράμματος ΠΕΑΠΠ ήταν η εξοικείωση των μικρών μαθητών με την Αγγλική γλώσσα και η ανάπτυξη κινήτρων για την εκμάθησή της, μέσα από βιωματικές  και παιγνιώδεις γλωσσικές ασκήσεις αλλά και δημιουργικές δραστηριότητες.

Την ίδια στιγμή, αυξήθηκαν οι ώρες διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας σε όλες τις τάξεις του δημοτικού από 3 σε 4 την εβδομάδα.

Ταυτόχρονα, πραγματοποιήθηκαν επιμορφώσεις καθηγητών και σχολικών συμβούλων Αγγλικής γλώσσας, βιντεοσκοπήθηκαν υποδειγματικά μαθήματα για την εξ’αποστάσεως επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αγγλικής γλώσσας, ενώ οι οδηγίες για το μάθημα και το συνοδευτικό εκπαιδευτικό υλικό αναρτήθηκαν σε ειδική ιστοσελίδα, με συνεχή ανανέωση.

Επίσης, συγγράφηκε νέο βιβλίο Αγγλικής για την ΄Γ Δημοτικού, συμβατό με τη νέα παιδαγωγική προσέγγιση, ενώ διανεμήθηκε έντυπο εκπαιδευτικό υλικό στους καθηγητές Αγγλικής της Ά Δημοτικού.

Η αναφορά στις εφαρμοσμένες κυβερνητικές πολιτικές της περιόδου  2010-2012 δείχνει ότι υιοθετήθηκε  η στρατηγική και στηρίχθηκε εμπράκτως η ξενόγλωσση εκπαίδευση από πολύ μικρή ηλικία στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα.

Επιβεβαιώνει, ταυτόχρονα, τη σταθερή μας προσήλωση και στήριξη σε αυτό το στρατηγικό στόχο, λαμβάνοντας υπ’όψιν τα νέα δεδομένα, όπως διαμορφώνονται εντός και εκτός της επικράτειας.

Βεβαίως, για να είμαστε έντιμοι και ειλικρινείς στην αποτίμησή μας, δεν υλοποιήθηκαν όλες οι στοχεύσεις, όπως η πιστοποίηση της αγγλικής γλώσσας με την αποφοίτηση από τη ΄Γ Γυμνασίου, ο στόχος γλωσσομάθειας στα αγγλικά κατά key stages, η διενέργεια standardized εξετάσεων από το δημοτικό ως προετοιμασία για τις εξετάσεις του κρατικού πιστοποιητικού γλωσσομάθειας.

Κυρίες-κύριοι,

Για την αναβάθμιση της εκπαιδευτικής πολιτικής, απαιτείται διάλογος, συναίνεση και σύνθεση απόψεων. Δυστυχώς, η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προχώρησε σε αποσπασματικές ρυθμίσεις με ιδεοληπτικά κριτήρια, υπονομεύοντας την -ούτως ή άλλως δύσκολη- προσπάθεια αναβάθμισης της προσφερόμενης δημόσιας εκπαίδευσης.

Με την απόφαση της κατάργησης των ολοήμερων ΕΑΕΠ , μειώθηκε κατά μία ώρα το πρόγραμμα διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας σε όλες τις τάξεις του δημοτικού, με προφανείς επιπτώσεις στην όλη προσπάθεια αναβάθμισης της προσφερόμενης δημόσιας ξενόγλωσσης εκπαίδευσης, αλλά και της προσπάθειας πιστοποίησης της γνώσης αγγλικής γλώσσας εντός του δημοσίου εκπαιδευτικού συστήματος.

Εμείς στηρίζουμε και προτείνουμε:

• Την άμεση επαναφορά των ωρών Αγγλικής γλώσσας που κόπηκαν σε όλες τις τάξεις του δημοτικού
• Την ενίσχυση και βελτίωση της παρεχόμενης ξενόγλωσσης εκπαίδευσης σε όλες τις τάξεις του δημοτικού και γυμνασίου με στρατηγικό στόχο την πιστοποίηση γνώσης της αγγλικής γλώσσας κατά τη φοίτηση στην υποχρεωτική εκπαίδευση
• Την έμπρακτη στήριξη του θεσμού του κρατικού πιστοποιητικού γλωσσομάθειας, που αναβαθμίζει το κύρος του δημόσιου σχολείου, ανακουφίζοντας ταυτόχρονα τον οικογενειακό προϋπολογισμό
• Τη συνέχιση της διδασκαλίας της αγγλικής στο Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο με εκμάθηση ορολογίας και σύμφωνα με τις κατευθύνσεις των μαθητών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
• Την επιμόρφωση και αξιολόγηση εκπαιδευτικών, οι οποίοι αποτελούν τον κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας του όλου εγχειρήματος, σύμφωνα με το γενικότερο σύστημα αξιολόγησης αλλά και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές
• Τη συμπληρωματική αξιοποίηση του απογευματινού χρόνου του ολοήμερου σχολείου για τη διδασκαλία ξένων γλωσσών
• Τη συγκρότηση τμημάτων ξένων γλωσσών από την Έ Δημοτικού και πάνω, με βάση το επίπεδο των μαθητών
• Η δυνατότητα επιλογών ώστε να μην είναι υποχρεωμένοι οι μαθητές να μάθουν τις ίδιες γλώσσες την ίδια χρονική περίοδο με τη διδασκαλία 2^ης ξένης γλώσσας με βάση τις επαγγελματικές και κοινωνικές ανάγκες κάθε περιφέρειας

Με αυτές τις σκέψεις, χαιρετίζω την πρωτοβουλία σας για την αποψινή εσπερίδα ελπίζοντας τα συμπεράσματά της να αποτελέσουν ερέθισμα για την ηγεσία του υπουργείου στον κοινό στόχο της αναβάθμισης της παρεχόμενης δημόσιας ξενόγλωσσης εκπαίδευσης.