Δημιουργία ανεξάρτητων ευρωπαϊκών οίκων αξιολόγησης

Με νέα του ερώτηση στη Βουλή, την οποία συνυπογράφουν ακόμη 4 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, ο βουλευτής του Νομού μας Μιχάλης Κατρίνης προτείνει την δημιουργία σε ευρωπαϊκό επίπεδο οίκων αξιολόγησης, προκειμένου να αποτραπεί το φαινόμενο κυρίαρχα κράτη και διεθνείς οργανισμοί να εξαρτούν τις πολιτικές τους αποφάσεις από τις εκτιμήσεις και τους υπολογισμούς αμερικανικών οίκων αξιολόγησης, που είναι γνωστό ότι ελέγχονται για κερδοσκοπικά παίγνια και αδιαφανείς κανόνες λειτουργίας.

Ο κ. Κατρίνης σχολιάζει πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει επιτέλους να αντιδράσει στις προειδοποιήσεις των οίκων αξιολογήσεως για υποβάθμιση της Ελλάδας σε καθεστώς επιλεκτικής χρεοκοπίας στη περίπτωση που εφαρμοστεί το γαλλικό μοντέλο συμμετοχής ιδιωτών επενδυτών στο νέο πακέτο βοήθειας. Το πλήρες κείμενο της ερώτησης έχει ως εξής:

Διανύουμε ένα από τα κρισιμότερα στάδια της επιχείρησης διευθέτησης της κρίσης χρέους και της αποκατάστασης της δημοσιονομικής σταθερότητας και ισορροπίας στην ευρωζώνη.

Δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αλλά και μεμονωμένες κυβερνήσεις κρατών μελών αναζητούν λύσεις για την διευθέτηση του δημοσίου χρέους των κρατών ώστε να καταστεί αποτελεσματική και βιώσιμη και να αποφευχθεί το ενδεχόμενο χρεοκοπίας με απρόβλεπτες συνέπειες για τους λαούς και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα.

Πέρα από τις εγγενείς τεχνικές και πολιτικές δυσκολίες, οι προσπάθειες αυτές προσκρούουν στις συνεχείς αντιδράσεις και κρίσεις των οίκων αξιολόγησης που απειλούν να θεωρήσουν ως χρεοκοπία («πιστωτικό επεισόδιο») συγκεκριμένες επιλογές που συζητούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η επιθετική στάση των οίκων προκάλεσε για πρώτη φορά έντονες αντιδράσεις από κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την γερμανίδα Καγκελάριο Άνκελα Μέρκελ μεταξύ άλλων να προειδοποιεί ότι «η τρόικα έχει δική της κρίση για τη διάσωση της Ελλάδας από τη χρεοκοπία και δεν πρόκειται να τους αφήσει να κάνουν ό,τι θέλουν». Αλλά και ο διοικητής της Αυστριακής Κεντρικής Τράπεζας και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Εβαλντ Νοβότνι. υποστήριξε ότι «οι οίκοι είναι πολύ αυστηρότεροι και επιθετικότεροι όσον αφορά τις αξιολογήσεις τους στον χώρο της ευρωζώνης, από ό,τι σε παρόμοιες περιπτώσεις στη Νότια Αμερική».

Ταυτόχρονα, οι συνεχείς και απροκάλυπτες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας κρατών όπως η Πορτογαλία και η Ελλάδα υπονομεύουν κάθε προσπάθεια σταθεροποίησης και τορπιλίζουν τις προσπάθειες εξεύρεσης συνολικής, βιώσιμης λύσης. Είναι ενδεικτικό ότι το κόστος ασφάλισης για τα πενταετή ελληνικά κρατικά ομόλογα έναντι αθέτησης πληρωμών (CDS) αυξήθηκε μετά την υποβάθμιση της Πορτογαλίας από την Moody’s ενώ γενικά τα CDS των περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης δέχονται πιέσεις καθώς η κίνηση της Moody’s ενίσχυσε τις ανησυχίες για μετάδοση της κρίσης χρέους σε άλλες υπερχρεωμένες χώρες.

Υπενθυμίζεται ότι πριν από λίγους μήνες η αυθαίρετη υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Moody’s είχε προκαλέσει, την αμέσως επόμενη ημέρα, άνοδο του κόστους δανεισμού του ελληνικού δημοσίου. Παρά την υποβολή σχετικής ερώτησης και τις απαντήσεις του τότε Υπουργού Οικονομικών, το ελληνικό Δημόσιο δεν κινήθηκε νομικά εναντίον του οίκου ώστε να περιφρουρήσει την εξαιρετικά σκληρή προσπάθεια του ελληνικού λαού.
Οι πρόσφατες εξελίξεις καταδεικνύουν την ουσιαστική αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει σε πολιτικό πρωτίστως επίπεδο την συμπεριφορά των οίκων αξιολόγησης και την απήχησή τους στις αγορές. Παρουσιάζεται έτσι το φαινόμενο κυρίαρχα κράτη και διεθνείς οργανισμοί να εξαρτούν τις πολιτικές τους αποφάσεις από τις εκτιμήσεις και τους υπολογισμούς των οίκων αξιολόγησης, που είναι γνωστό ότι ελέγχονται για κερδοσκοπικά παίγνια και αδιαφανείς κανόνες λειτουργίας, χαρακτηριστικά που φυσικά δεν καλύπτει η δημοσιοποίηση των υπολογιστικών τους μοντέλων. Άλλωστε οι συγκεκριμένοι οίκοι είναι κερδοσκοπικές εταιρείες που υπηρετούν με κάθε τρόπο τα συμφέροντα των πελατών τους και σε καμία περίπτωση το δημόσιο συμφέρον.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών κατά την συζήτηση για την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής «διεξάγεται αυτή τη στιγμή μια αδυσώπητη σύγκρουση μεταξύ κυρίαρχων κρατών και διεθνών οργανισμών, από τη μια, και οντοτήτων της αγοράς από την άλλη. Χωρίς κανόνες, χωρίς αρχές, χωρίς έλεος. Και σε αυτό ευθύνεται το έλλειμμα οικονομικής διακυβέρνησης».
Με βάση τα παραπάνω ερωτώνται οι αρμόδιοι Υπουργοί:
1) Αν προτίθενται να θέσουν στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα της επίσπευσης δημιουργίας ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης δημόσιου χαρακτήρα.
2) Αν προτίθενται να προχωρήσουν ακόμη περαιτέρω, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Ένωση να διερευνήσει νομικούς τρόπους ώστε να απαγορεύσει στους εν λόγω οίκους να συμπεριλαμβάνουν τις οικονομίες των κρατών μελών τους σε αξιολογήσεις έστω και ως απλή έκφραση γνώμης καθώς η περίπτωση αυτή δεν εμπίπτει στην προστατευόμενη ελευθερία του λόγου ή οικονομική ελευθερία που αναγνωρίζεται από τα σύγχρονα συνταγματικά κείμενα, δεδομένης της υπέρτερης ισχύος του δημοσίου συμφέροντος.
3) Αν προτίθενται να προειδοποιήσουν ότι οποιαδήποτε νέα υποβάθμιση διαρκούντος του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής (η οποία ενδέχεται να έχει μοιραίες συνέπειες ενόψει της μελλοντικής επιστροφής της χώρας στις αγορές) θα αποτελέσει αιτία νομικού πολέμου ανάμεσα στο ελληνικό Δημόσιο και στην εταιρεία που θα το πράξει.

4) Σε κάθε περίπτωση, με ποιους άλλους τρόπους προτίθεται η Κυβέρνηση να προτείνει στους εταίρους μας τον έλεγχο αυτών των οίκων αξιολόγησης για να προστατεύσει την εθνική αλλά και ευρωπαϊκή οικονομία και σταθερότητα.