Ομιλία στο Circle the MED Forum 2022

Κυρίες και κύριοι,

Θέλω, κατ’ αρχάς, να συγχαρώ τους διοργανωτές για την διεξαγωγή αυτού του πολύ ενδιαφέροντος συνεδρίου και να τους ευχαριστήσω για την πρόσκληση

Η πράσινη ανάπτυξη συνδέεται με την προώθηση ενός νέου μοντέλου οικονομικής μεγέθυνσης και βιώσιμης ανάπτυξης, παράλληλα με την ορθή διαχείριση του φυσικού κεφαλαίου.

Τι εννοούμε, όμως, όταν προσδιορίζουμε την πράσινη ανάπτυξη;

Τις ενεργειακές επενδύσεις όπως τα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την αποθήκευση και την εξοικονόμηση ενέργειας, τις αλλαγές  στις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία, τα δίκτυα μεταφοράς και τους έξυπνους  μετρητές.

Περικλείει η πράσινη ανάπτυξη τα έργα κυκλικής οικονομίας καθώς και τα έργα προστασίας και ανθεκτικότητας της κοινωνίας, αλλά και έργα υποδομών, όπως οι αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις, η πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, η διαχείριση των φυσικών πόρων όπως το νερό και τα μεταλλεύματα.

Ως ΠΑΣΟΚ, μιλήσαμε πρώτοι για την πράσινη ανάπτυξη σχεδόν 20 χρόνια πριν, σε ανύποπτο χρόνο για την Ελληνική πολιτική σκηνή και τη χώρα.

Και το κάναμε – και συνεχίζουμε να το κάνουμε – γιατί πιστεύουμε ότι μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης μετασχηματισμού των επενδύσεων και της καινοτομίας που θα υποστηρίζουν τη διαρκή ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων οικονομικών ευκαιριών.

Μπορεί, όμως, παράλληλα σε κοινωνικό επίπεδο να οδηγήσει στην άμβλυνση των ανισοτήτων, στην ενεργειακή και περιβαλλοντική δικαιοσύνη και την εμπέδωση των θεσμών διαφάνειας και λογοδοσίας σε αυτό που μπορούμε να αποκαλούμε ως ενεργειακή και περιβαλλοντική δημοκρατία.

Πολιτικές, λοιπόν, για την πράσινη ανάπτυξη.

Πολιτικές που στοχεύουν στην ενθάρρυνση πιο οικολογικών συμπεριφορών των επιχειρήσεων και των καταναλωτών.

Πολιτικές που διευκολύνουν την ομαλή και δίκαιη ανακατανομή της εργασίας, του κεφαλαίου και της τεχνολογίας σε πιο πράσινες  δραστηριότητες.

Πολιτικές που παρέχουν στήριξη σε περιβαλλοντικά ουδέτερα προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται στην καινοτομία.

Σημαντική παράμετρο για αυτή την πολιτική στρατηγική αποτελεί  η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο εκφράζει την  φιλοδοξία να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050.

Τα οφέλη από την υλοποίηση αυτής της Συμφωνίας είναι η ευημερία των πολιτών και των μελλοντικών γενεών εξασφαλίζοντας: καθαρό αέρα και νερό, υγιές έδαφος και βιοποικιλότητα, ανακαινισμένα και ενεργειακά αποδοτικά κτίρια, καθαρότερη ενέργεια και τεχνολογική καινοτομία, υγιεινά και προσιτά οικονομικά τρόφιμα, προϊόντα που μπορούν να ανακυκλώνονται και να επαναχρησιμοποιούνται, βιώσιμες θέσεις εργασίας, περισσότερες δημόσιες μεταφορές, ανταγωνιστική και ανθεκτική  βιομηχανία σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στη χώρα μας, εργαλείο πολιτικής για την πράσινη ανάπτυξη θα μπορούσε να είναι  ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος για την προσαρμογή της χώρας στην κλιματική αλλαγή και τη διασφάλιση της πορείας απανθρακοποίησης έως το έτος 2050.

Εμείς έχουμε τονίσει ότι ο νόμος αυτός αποτελεί μια θετική, μεν, πρωτοβουλία χωρίς, όμως, τη συμμετοχή του πολίτη προτείνοντας εγκαίρως τη νομοθετική πρόβλεψη για απεξάρτηση και από το φυσικό αέριο, τη σύσταση Κλιματικής Συνέλευσης και την υλοποίηση ανοιχτού κλιματικού διαλόγου προκειμένου ολόκληρη η κοινωνία και ειδικότερα οι νέες γενιές να συμμετάσχουν αποφασιστικά, να συνδιαμορφώσουν και να υιοθετήσουν τους στόχους του Κλιματικού νόμου.

Επίσης, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας « Ελλάδα 2.0», έχει ως βασικό πυλώνα την πράσινη μετάβαση.

Το συγκεκριμένο σχέδιο επίσης δεν αποτέλεσε  προϊόν διαλόγου σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, με τις ενεργές δυνάμεις της παραγωγής και της κοινωνίας, ούτε καν υπήρξε ουσιαστική συζήτηση σε επίπεδο Κοινοβουλίου, αφού ψηφίστηκε με διαδικασίες fast-track μέσα σε 1,5 μέρα! Εμείς πιστεύουμε ότι η τεχνολογία και η καινοτομία πρέπει να είναι ανοιχτή στους πολίτες, φιλική, με διάχυση των ωφελειών σε ολόκληρη την κοινωνία.

Επιπλέον, μια σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών όπως πχ το πολυνομοσχέδιο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, την ανάπτυξη των Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, τη ρύθμιση θεμάτων κυκλικής οικονομίας και των πλαστικών μιας χρήσης συζητήθηκε, επίσης, με γρήγορες διαδικασίες, παραγκωνίζοντας τις τοπικές κοινωνίες χωρίς να αποδώσει σε αυτές ικανά αντισταθμιστικά τέλη και ευεργετήματα.

Το κυριότερο, όμως, είναι ότι μια σειρά νομοθετημάτων στοχεύει στην προκλητική στήριξη μεγάλων παραγωγών και ομίλων, κάτι που νομοτελειακά θα οδηγήσει σε ένα ιδιωτικό ολιγοπώλιο χωρίς εργαλεία άσκησης πολιτικής.

Ακόμα και η διαδικασία ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στον προϋπολογισμό (Green Budgeting) ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2020, όταν η χώρα προσχώρησε στο δίκτυο συνεργασίας κρατών που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ.

Εκτός από την κεντρική διοίκηση,  ουσιαστικό ρόλο στην υλοποίηση και εφαρμογή της πολιτικής για την πράσινη ανάπτυξη και τη βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς έχουν και  η τοπική αυτοδιοίκηση και οι ίδιοι οι πολίτες.

Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι βρίσκονται εγγύτερα στον πολίτη, όχι μόνο πρέπει να συμμετέχουν ενεργά αλλά να ηγούνται της προσπάθειας για την επίτευξη επιμέρους στόχων της κεντρικής πολιτικής, ενεργοποιώντας τους πολίτες.

Ο ρόλος των επιχειρήσεων, επίσης, είναι εξίσου κομβικός στην πορεία της πράσινης ανάπτυξης καθώς δεσμεύονται να αναπτύσσουν τις δραστηριότητες τους με βάση τις αρχές της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης.

Η πράσινη ανάπτυξη, τέλος, μπορεί να συμβάλει και στην ενίσχυση της Δημοκρατίας.

Είναι κομβικής σημασίας να αποδεχτεί το πολιτικό σύστημα τη συμμετοχή της κοινωνίας στις αποφάσεις για τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, αξιοποιώντας τα εργαλεία της κοινωνικής διαβούλευσης και των συν-αποφάσεων.

Κλείνοντας την ομιλία μου θέλω να επισημάνω όχι μόνο την τεράστια σημασία του θέματος αλλά και να τονίσω την κοινωνική και πολιτική διάσταση.

Διάσταση που θα μεγεθύνεται και θα αφορά περισσότερους τομείς της καθημερινότητας μας, όσο η κλιματική κρίση διευρύνεται και βαθαίνει.

Για εμάς, η πράσινη ανάπτυξη, δεν είναι «πολιτικά ουδέτερη», δεν είναι «εργαλείο» κάποιας νέου τύπου θολής ανάπτυξης που απλώς δίνει ευκαιρίες για νέες επενδύσεις και εκσυγχρονισμό παραγωγής με τους ίδιους πόρους και τις ίδιες συνθήκες της αγοράς όπως είναι σήμερα.

Συνθήκες που έχουν οδηγήσει σε ολοένα και αυξανόμενη διεύρυνση των ανισοτήτων και της φτώχειας μέσα στις ίδιες τις αναπτυγμένες χώρες στις οποίες – ειρήσθω εν παροδώ- έχει εξαντληθεί το φυσικό τους κεφάλαιο.

Για εμάς, η πράσινη ανάπτυξη είναι η ευκαιρία για διεύρυνση των ορίων δημοκρατικής συμμετοχής, νέων συμβολαίων συναίνεσης μεταξύ εργοδοτών-εργαζομένων, μείωσης των ανισοτήτων, σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.

Και αυτή την ευκαιρία δεν θα την αφήσουμε να πάει χαμένη, για το παρόν και το μέλλον της χώρας, για το μέλλον και την προοπτική της νέας γενιάς.