Σχέδιο Νόμου ΔΙΑΥΓΕΙΑ μέρος Β (επί της αρχής)

Τέλος, είναι πολιτική επιλογή για εμάς η κατοχύρωση των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών, όπως το δικαίωμα στην πληροφόρηση, το δικαίωμα συμμετοχής στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου, το δικαίωμα συμμετοχής στην «Κοινωνία της Πληροφορίας».

Οι βασικοί άξονες του νομοσχεδίου προβλέπουν ότι όλες οι αποφάσεις που αφορούν τον Πρωθυπουργό, τους Υπουργούς και Υφυπουργούς, Γενικούς και Ειδικούς Γραμματείς, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, φορείς Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Ανεξάρτητες και Ρυθμιστικές Αρχές, φορείς του ευρύτερου δημοσίου τομέα ακόμα και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους είναι υποχρεωτικά θα αναρτώνται στο διαδίκτυο, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά.

Για τις αποφάσεις για τις οποίες προβλέπεται δημοσίευση με οποιονδήποτε τρόπο, επίσης, ισχύει η υποχρεωτική ανάρτηση στο διαδίκτυο. Έτσι σημαντικές προκηρύξεις οι οποίες χάνονται στη συγκεκαλυμμένη δημοσιότητα των πίσω σελίδων εφημερίδων χαμηλής κυκλοφορίας -συνήθως δίπλα στις μικρές αγγελίες ή στα κοινωνικά- δεν μπορούν να μείνουν κρυφές.

Αυτό όμως, που είναι πραγματικά πρωτοποριακό είναι ότι αποφάσεις, για τις οποίες δεν προβλέπεται η δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αποκτούν ισχύ και εκτελούνται μόνο μετά την ανάρτησή τους στο διαδίκτυο. Κάθε απόφαση πλέον έχει έναν ειδικό κωδικό ανάρτησης στην ιστοσελίδα του Εθνικού Τυπογραφείου για την εύκολη αναζήτηση και χρήση από τα ελεγκτικά όργανα, αλλά και από κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη.

Και βεβαίως προβλέπεται η ταχύτερη δυνατή ανάρτηση των αποφάσεων από συγκεκριμένες ομάδες διοίκησης σε κάθε υπηρεσία για την άμεση ενημέρωση, με συγκεκριμένη ευθύνη και λογοδοσία για πιθανή καθυστέρηση.

Ταυτόχρονα, προβλέπεται ότι σε περίπτωση που το κείμενο, το οποίο αναρτάται στο διαδίκτυο διαφέρει από το κείμενο της πράξης, βεβαίως ισχύει το κείμενο της πράξης με ταυτόχρονη υποχρέωση της Ομάδας Διοίκησης να διορθώσει, χωρίς καθυστέρηση  το κείμενο και να είναι ευρέως γνωστό μέσω του διαδικτύου στους πολίτες.

Τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα καθώς και απόρρητες πληροφορίες κρατικού, εταιρικού χαρακτήρα διασφαλίζονται και προστατεύονται. Τα κείμενα που θα αναρτώνται θα πρέπει να είναι σε τέτοια μορφή,  ώστε να είναι άμεσα προσβάσιμα και κατανοητά ακόμα και στους μη εξοικειωμένους χρήστες των νέων τεχνολογιών, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται για την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε όλες αυτές τις αποφάσεις στο διαδίκτυο.

Σε αυτό, κύριε Υπουργέ, υπάρχει μία παρατήρηση ορθή, κατά την άποψή μου, ότι θα πρέπει να διασαφηνιστεί ότι βάσει του διεθνώς αναγνωρισμένου πρωτοκόλλου  W3C, θα πρέπει αυτές οι αποφάσεις να αναρτώνται στο διαδίκτυο. Αυτό το ζητάει η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων Με Αναπηρία.

Για πρώτη φορά, όλες οι αποφάσεις, χωρίς κανένα περιορισμό, προσφέρονται δωρεάν από το Εθνικό Τυπογραφείο και όλες οι δημόσιες υπηρεσίες και τα νομικά πρόσωπα του δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα πλέον υποχρεούνται στο να αναρτήσουν το οργανόγραμμα των υπηρεσιών με τα στοιχεία επικοινωνίας, με τους τομείς ευθύνης όλων των στελεχών που υπηρετούν, ώστε να σταματήσει η μετάθεση ευθύνης, η μη ανάληψη των ευθυνών και αυτή η αέναη ταλαιπωρία και η γραφειοκρατία, η οποία αποτελεί πλήγμα για την δημόσια διοίκηση της χώρας μας.

Ο στόχος του νομοσχεδίου, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι τετραπλός. Αφενός είναι η καταπολέμηση της διαφθοράς, της κακοδιαχείρισης και της κακοδιοίκησης, γιατί  οι εκθέσεις που συντάσσουν τόσο το ΑΣΕΠ, όσο ο Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης και ο Επιθεωρητής Δημόσιων Έργων είναι αποκαλυπτικές και φαίνεται ότι πάρα πολλές αναθέσεις δημοσίων έργων γίνονται χωρίς διαγωνισμούς, πολλές προσλήψεις γίνονται με αδιαφανείς διαδικασίες., αποχαρακτηρισμοί εκτάσεων γίνονται χωρίς νόμιμες διαδικασίες, ενώ δαπάνες πολλές φορές εκτελούνται χωρίς να υπάρχουν τα ανάλογα παραστατικά. Και αυτές οι πρωτοφανείς ενέργειες συμβαίνουν σε όλο το φάσμα του δημοσίου και ευρύτερου δημοσίου τομέα, Υπουργεία, Νομαρχίες, Δήμους, νοσοκομεία, πολεοδομίες, δασαρχεία και ΔΕΚΟ.

Ο δεύτερος είναι ότι πλέον ενισχύει τον προληπτικό και όχι τον κατασταλτικό έλεγχο συμβάλλοντας στην αποτροπή της ζημίας και του κόστους. Μεγιστοποιεί την ευθύνη στον τρόπο λήψης των αποφάσεων. Δίνει τη δυνατότητα στα αρμόδια ελεγκτικά όργανα προληπτικά να παρέμβουν και όχι εκ των υστέρων για να διαπιστώσουν το μέγεθος της ζημίας, ενώ βεβαίως, αποτρέπει τον κάθε δημόσιο λειτουργό από κάποια πιθανή, αυθαίρετη ή ασύδοτη σκέψη υπό το φόβο της κατακραυγής.

Το τρίτο και σημαντικό, επίσης, στην οικονομική συγκυρία στην οποία ζούμε σήμερα και στην οποία η δημοσιονομική εξυγίανση συνδέεται και με αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, καθιστώντας πρωταρχική την ευθύνη των δημοσίων λειτουργών για την αξιοποίηση και του τελευταίου ευρώ, είναι ότι  κάθε απόφαση, πέρα από σύννομη, θα πρέπει πλέον και να δικαιολογείται και για το ορθό της λήψης της. Και όλα αυτά προς την κατεύθυνση του δημοσίου συμφέροντος, γιατί πρέπει αυτοί οι οποίοι διαχειρίζονται το δημόσιο χρήμα να είναι υπόλογοι τόσο στους πολιτικούς προϊσταμένους όσο κυρίως στους πολίτες από τους οποίους ζητούν θυσίες.

Τέλος, με αυτό το νομοσχέδιο μπαίνει ένας φραγμός στην παραπληροφόρηση, στην παραφιλολογία, στη φημολογία, σε όλη αυτή τη δηλητηρίαση του δημοσίου βίου, που βεβαίως αναπαράγεται από τα Μέσα Ενημέρωσης και έτσι δεν μπορούν να πειστούν οι πολίτες ότι γίνονται σοβαρές και συστηματικές προσπάθειες για να εξυγιανθεί.

Βεβαίως, όλοι μπορούμε αν αναλογιστούμε τι θα είχε αποφευχθεί, εάν αυτός ο νόμος είχε ψηφιστεί αρκετά χρόνια νωρίτερα: Σκάνδαλα και υποθέσεις που ταλανίζουν σήμερα το δημόσιο βίο. Μόλις χθες συζητήσαμε για το σκάνδαλο της Μονής Βατοπεδίου, όπου Υπουργικές αποφάσεις-φαντάσματα, ανταλλαγές, αποχαρακτηρισμοί αρχαιολογικών χώρων ή δασών που είδαν το φως της δημοσιότητας πολύ αργότερα από τη στιγμή που έγιναν, προφανώς θα  είχαν αποφευχθεί αν οι αρμόδιοι ήταν υποχρεωμένοι να αναρτούν αυτές τις αποφάσεις στο διαδίκτυο. Το σκάνδαλο των ομολόγων στο οποίο θα κριθεί η χρησιμότητα και η αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών και των ενεργειών των διοικούντων. Φωτογραφικές προσλήψεις προεκλογικού χαρακτήρα, όπως αυτές που έγιναν πρόσφατα στο Αττικό Μετρό και δεν ανανεώθηκαν οι συμβάσεις τους, με το γνωστό χάος στην πρωτεύουσα.

Και μια σειρά άλλων υποθέσεων, που πραγματικά δεν φτάνει η σημερινή συνεδρίαση να αναφέρουμε δείχνουν ότι πάρα πολλές από αυτές θα είχαν αποτραπεί, αν η προληπτική ενημέρωση στο διαδίκτυο ήταν υποχρεωτική. Και βεβαίως υποθέσεις που άλλοτε δικαιολογημένα και άλλοτε αδικαιολόγητα μόνο με την υποψία ότι δεν έχουν λάβει ευρεία δημοσιότητα χαρακτηρίζονται ως σκάνδαλα, χωρίς πολλές φορές η ουσία να επιβεβαιώνει τις υποψίες.

Βεβαίως ο Υπουργός δεν εμφανίζεται ως ο αρχάγγελος της κάθαρσης ή ως ο επανιδρυτής του κράτους. Και κανένας από εμάς δεν υποστηρίζει ότι δεν βρήκαμε τίποτα στον τομέα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Κάτι τέτοιο βέβαια θα ήταν άδικο για την προηγούμενη ηγεσία και για τον κ. Ζώη , ο οποίος είναι και ο εισηγητής της Αντιπολίτευσης.

Έγιναν βήματα –είναι γεγονός- τα οποία όμως δεν ήταν τόσο τολμηρά όσο θα έπρεπε. Κυρίως όμως, αγαπητοί συνάδελφοι, αυτά τα βήματα δεν συνέβαλαν στον εξορθολογισμό των αποφάσεων και την αποφυγή της κακοδιαχείρισης και κακοδιοίκησης, γιατί αυτή η πρωτοβουλία δεν είχε ιεραρχηθεί σωστά διότι είναι μια πρωτοβουλία, η οποία είναι ουσιαστική και είναι προσχηματική. Γιατί είναι μια πρωτοβουλία που καλύπτει όλο το φάσμα της διακυβέρνησης και δεν επιτρέπει εξαιρέσεις. Καμία πρόσληψη, καμία συγκρότηση επιτροπής, καμία υπηρεσιακή εξέλιξη πλέον δεν μπορεί να είναι έγκυρη, αν δεν έχει αναρτηθεί.

Και είναι μια καινοτομία η οποία δεν εφαρμόζεται σε καμία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με εξαίρεση τη Μεγάλη Βρετανία, όπου όχι βάσει συνταγματικού πλαισίου ή νομοθετικού, αλλά βάσει εθιμικού δικαίου, αναρτώνται στο διαδίκτυο όλες οι αποφάσεις που αφορούν δημόσιες δαπάνες.

Βεβαίως, αυτή η πρωτοβουλία θα πρέπει να συνδυαστεί και με την ανάπτυξη ενός ευρυζωνικού προφίλ στη χώρα μας, γιατί σύμφωνα με τις έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ψηφιακή ανταγωνιστικότητα, πέντε στους δέκα Έλληνες δεν έχουν συνδεθεί ποτέ στο ίντερνετ τη στιγμή που έξι στους δέκα Ευρωπαίους πολίτες καθημερινά μπαίνουν στο διαδίκτυο. Βεβαίως, η ευρυζωνική πρόσβαση φτάνει μετά βίας στο 17%. Άρα, θα πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες σε συνδυασμό και με τα άλλα Υπουργεία για μετάβαση σε δίκτυα νέας γενιάς και αύξηση ταχυτήτων και πρόσβασης όλων των πολιτών.

Ολοκληρώνοντας, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θεωρώ ότι ο κύριος στόχος αυτού του νομοσχεδίου είναι η εμπέδωση μιας άλλης αντίληψης και νοοτροπίας για το πολιτικό σύστημα, για το ρόλο των δημοσίων λειτουργών, για το ρόλο των ανθρώπων που διαχειρίζονται κρατικούς πόρους στο όνομα του δημοσίου συμφέροντος. Είναι αλλαγή κουλτούρας συνολικά στο πώς βλέπει το ρόλο των πολιτικών η κοινωνία μας. Να μπει φρένο στο νοσηρό πολιτικό κλίμα και να διασφαλιστεί κατά το μέγιστο η ορθολογική και χριστή διοίκηση. Οι κυβερνώντες να καθίστανται πιο υπεύθυνοι και πλέον υπόλογοι και οι πολίτες να καταστούν πιο ενημερωμένοι και πλέον ενεργοί.

Καλώ τα κόμματα της Αντιπολίτευσης με πλήρη διαύγεια στον τρόπο σκέψης, αντίληψης και απόφασης να κάνουν μια σταθερή, πλέον, σύνδεση με τη διαφάνεια και την αξιοκρατία και να υπερψηφίσουν αυτό το νομοσχέδιο.