Ομιλία στην κοινή συνεδρίαση των επιτροπών της Βουλής για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης

 

Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης αποτελούν την τελευταία, ίσως, ευκαιρία για την οικονομική ανάπτυξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Μιλάμε, σήμερα, για ένα σχέδιο που δεν αποτελεί προϊόν εθνικής συναίνεσης, ενώ θα έπρεπε η πρόταση να έχει εθνικά αναπτυξιακά χαρακτηριστικά και να προέλθει μέσα από διαβούλευση και συνεργασία.

Με ευθύνη της κυβέρνησης:

• Δεν έγινε καμία διαβούλευση, δεν υπήρξε καμία συνεργασία, ούτε καν με τους ανθρώπους της εργασίας και της επιχειρηματικότητας, παρά μόνο με τους 2 συμβούλους που προσέλαβε. Ακόμα και η προσχηματική διαβούλευση αγνοήθηκε στην πράξη ως ‘’ανώριμη’’.
• Υποβαθμίστηκε ο ρόλος του κοινοβουλίου, σε μια συνεδρίαση-εξπρές διεκπεραιωτικού χαρακτήρα
• Η πρόταση περιέχει ιδέες σε κάποιους άξονες και έργα σε άλλους, χωρίς να διευκρινίζονται τα κριτήρια επιλογής κάποιων συγκεκριμένων έργων
• Δεν καταγράφονται οι πραγματικές συνέργειες, σε επίπεδο έργων και μεταρρυθμίσεων, με το ΕΣΠΑ και τη νέα ΚΑΠ
• Το πρόγραμμα τελικά ‘’δεν αφορά μια κυβέρνηση γιατί είναι πολύ μεγάλο για να χωρέσει σε ένα κόμμα’’ όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός.

Το χειρότερο είναι ότι μετατράπηκε σε υπόθεση που αφορά μόνο το λεγόμενο επιτελικό κράτος, δηλαδή ένα στενό κύκλο συνεργατών του κ. Μητσοτάκη, όπως φάνηκε και στην παρουσίασή του από την οποία απουσίαζαν τόσο ο υπουργός Οικονομικών όσο και ο υπουργός Ανάπτυξης!

Προκύπτουν, εύλογα, κάποια ερωτήματα

1) Είναι αυτό ένα σχέδιο που καλύπτει όλη την Ελλάδα, αφορά κάθε Έλληνα και Ελληνίδα, όπως είπε ο πρωθυπουργός;

Πολύ φοβάμαι ότι η πρόταση που κατέθεσε η κυβέρνηση δεν αποτελεί ένα εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο αλλά μια πρόταση που διαμορφώθηκε στο εξωτερικό, με κυρίαρχο μέλημα τη γρήγορη απορρόφηση των πόρων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα παραγωγής στη χώρα και η εθνική προστιθέμενη αξία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στον προϋπολογισμό προβλέφθηκε αύξηση των εισαγωγών αγαθών το 2021, λόγω του κατασκευαστικού και τεχνολογικού εξοπλισμού από το εξωτερικό που απαιτείται για την υλοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Άρα όλα θα έρθουν έτοιμα από ξένες εταιρείες, καμία προοπτική για την παραγωγή στη χώρα μας.

Οι μεγάλες-και μόνο αυτές- ελληνικές επιχειρήσεις απλά θα συμμετέχουν ως partners σε συμπράξεις έργων με ξένες εταιρείες, στοιχείο που ίσως εγγυηθεί την τεχνολογική αναβάθμισή τους και τη λειτουργία των έργων όταν αποχωρήσουν οι ξένοι.

Κυρίως όμως αυτό δείχνει το μεταπρατικό και όχι τον αναπτυξιακό χαρακτήρα αυτού του σχεδίου.

2) Αναγνωρίζει τη συνεισφορά του δημοσίου τομέα στην αντιμετώπιση της πανδημίας,  αναβαθμίζοντας την παρουσία του;

Θα περίμενε κανείς να υπάρχει αναγνώριση της αξίας των δημόσιων υποδομών υγείας, εκπαίδευσης και μεταφορών, τόσο με προτεραιοποίηση στους άξονες του ευρωπαϊκού πλαισίου όσο και στο περιεχόμενο των εθνικών σχεδίων. Δυστυχώς, τόσο στο δικό μας όσο και στα αντίστοιχα σχέδια άλλων χωρών η αναφορά στον τομέα της υγείας κρίνεται ελλειμματική, παρά τις σωστές σημειακές παρεμβάσεις που ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης στην πρόληψη και την ψυχική υγεία, αλλά και τον εκσυγχρονισμό των δομών υγείας.

3) Θα εκτιναχθεί η ανάπτυξη στη χώρα;

Αναφέρεστε με βεβαιότητα σε σωρευτική αύξηση ίση με το 1/3 του σημερινού ΑΕΠ μέχρι το 2026, με μέση ετήσια αύξηση 1,15%,όταν όλες οι σχετικές προβλέψεις σας έχουν πέσει έξω.

Μιλάτε για αύξηση ιδιωτικών επενδύσεων 20% όταν επί δικής σας διακυβέρνησης υπήρχε μείωση των άμεσων ξένων επενδύσεων το 1^ο τρίμηνο του 2020 σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο.

Βασίζετε τα δεκάδες δις των επενδύσεων στη μόχλευση των τραπεζών, μόνο που είναι εξαιρετικά αβέβαιο αν θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος, λόγω της αστάθειας στην παγκόσμια οικονομία αλλά και των προβλημάτων διοχέτευσης της ρευστότητας που έχουν παρατηρηθεί στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

4) Συμβάλλει η πρότασή σας στην κοινωνική συνοχή;

Μιλάτε για 200 χιλιάδες θέσεις απασχόλησης που θα δημιουργηθούν χωρίς να υπάρχουν τα εχέγγυα για αυτό. Την ίδια στιγμή, δε λέτε ότι θα χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίες από τια ατομικές και μικρές επιχειρήσεις (κάποιοι υπολογίζουν περί τις 200.000) που δε θα καταφέρουν να ξεπεράσουν την κρίση. Όταν δούμε το πραγματικό ισοζύγιο θα μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα για το αν διασφαλίζεται η κοινωνική συνοχή ή θα προκληθούν κοινωνικές αναταράξεις λόγω της απώλειας θέσεων εργασίας. Βαφτίζετε ως ‘’μεταρρυθμίσεις’’ τις επώδυνες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις.

Περιγράφετε ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης και ένα νέο μοντέλο κατάρτισης, όταν είναι νωπές ακόμα οι μνήμες από το ‘’Σκοιλ Ελικίκου’’ και είναι άγνωστος ο αριθμός των νέων ανέργων, συνέπεια της κρίσης.

Δεν κάνετε καμία πρόβλεψη για χιλιάδες επαγγελματίες που βρίσκονται λίγα χρόνια πριν τη σύνταξη, οι οποίοι θα αναγκαστούν να κλείσουν μετά από αρκετές δεκαετίες και δεν μπορούν να είναι τεχνολογικά ανταγωνιστικοί στην αγορά εργασίας. Γι’ αυτούς δεν πρέπει να προβλεφθεί μια ασφαλιστική ‘’γέφυρα’’ μέχρι τη συνταξιοδότησή τους, π.χ. μέσω κοινωφελούς εργασίας;

Περιγράφετε ως ‘’αποτελεσματικό’’ ένα σύστημα δικαιοσύνης που οδηγεί σε γρήγορες πτωχεύσεις και πλειστηριασμούς, το οποίο σίγουρα δε συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή.

Προκρίνετε την επιτάχυνση των εκκαθαρίσεων των ‘’μη βιώσιμων’’ επιχειρήσεων (με ποια κριτήρια άραγε; Αμιγώς τραπεζικά;), ενώ υποστηρίζετε ότι η κοινωνική συνοχή επιτυγχάνεται με τις μικροπιστώσεις (όπου ακόμα δεν έχει υπάρξει ούτε μια αίτηση ενδιαφέροντος) και το νέο πτωχευτικό κώδικα που τίθεται σε ισχύ από την 1^η Ιουνίου.

5) Αφορά η πρόταση τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας;

Η κατεύθυνση των προγραμμάτων αλλά, κυρίως, οι όροι χρηματοδότησης αποτελούν ευκαιρία για τις μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και αμφίβολο στοίχημα για τις μικρότερες.

Μπορεί ο κ. Πατέλης, οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού να επαίρεται για την πανηγυρική υποδοχή του προγράμματος ‘’Ελλάδα 2.0’’ από 4 οίκους αξιολόγησης, αλλά μάλλον αγνοεί την ελληνική πραγματικότητα της πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα μόλις 30.000 επιχειρήσεων σε σύνολο 830.000 ενεργών επιχειρηματικών ΑΦΜ.

800.000 επιχειρήσεις δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό, άρα και στα δις που διαφημίζετε.

Οι συγχρηματοδοτούμενες από το κράτος ιδιωτικές επενδύσεις θα δανειοδοτούνται αποκλειστικά με βάση τα αυστηρά τραπεζικά κριτήρια, αποκλείοντας πάνω από το 90% του επιχειρείν στη χώρα, το οποίο δεν έχει πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα και δε διαθέτει ούτε ρευστότητα ούτε κεφαλαιακή επάρκεια. Για την Αναπτυξιακή Τράπεζα διατίθενται μόλις 500 εκατ.ευρώ μέσω του νέου ταμείου επιχειρηματικών συμμετοχών, το οποίο θα επενδύσει και αυτό σε μεγάλες επιχειρήσεις.

Τι έχει κάνει σχετικά με την αδυναμία πρόσβασης στη ρευστότητα το Παρατηρητήριο Ρευστότητας στο οποίο προεδρεύει ο υπουργός Οικονομικών; Απολύτως τίποτα. Το ίδιο ακριβώς θα γίνει και με τη λειτουργία του γραφείου δημοσίων πιστώσεων ή κεντρικού μητρώου πιστώσεων που δημιουργείτε.

Αντίθετα, ενώ λέτε ότι δίνετε φορολογικά κίνητρα για συνέργειες, στην πράξη προκρίνετε τις επιθετικές εξαγορές και συγχωνεύσεις, λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι πάνω από το 70% των πολύ μικρών επιχειρήσεων έχει ‘’κόκκινο’’ δάνειο και οδηγείται σε πτώχευση.

6) Περιλαμβάνει, όντως, καινοτόμες δράσεις ή απλά καλύπτει τα κενά της κυβέρνησης;

Στην παρουσίαση θέτετε ως χρονικό σημείο σύγκρισης το 2019. Ας δούμε λοιπόν τι δεν έχετε κάνει εδώ και 21 μήνες και θέλετε να το παρουσιάσετε ως καινοτομία με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.

Οι στόχοι για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη συμφωνία έχουν εγκριθεί ήδη από το 2019, χωρίς να έχουν υλοποιηθεί.

Η υποχρέωση της ΔΕΗ για την αποκατάσταση των λιγνιτορυχείων μετατρέπεται σε στόχο του Ταμείου, όπως και η κάλυψη του ταμειακού ελλείμματος του ΕΛΑΠΕ.

Δίνετε 107 εκατ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των περιφερειακών αεροδρομίων που τα διαχειρίζεται στη FRAPORT και αγνοείτε τα υπόλοιπα 24 περιφερειακά αεροδρόμια.

Μιλάτε για ψηφιακό εκσυγχρονισμό όταν εκκρεμούν πάνω από 100 αποφάσεις του κώδικα ψηφιακής διακυβέρνησης που εσείς ψηφίσατε πριν από 6 μήνες και η Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλά όσον αφορά στη ψηφιακή ωριμότητα της δημόσιας διοίκησης και των επιχειρήσεων αλλά και στη χρήση λύσεων τεχνητής νοημοσύνης.

Μιλάτε για επιτυχή δημοπρασία του φάσματος συχνοτήτων 5G όταν τα έσοδα από όλες τις εταιρίες υπερέβησαν μόλις 5 εκατ. ευρώ το ελάχιστο συνολικό τίμημα, αντί να δημιουργείτε συνθήκες γνήσιου ανταγωνισμού που θα φέρει πραγματικές νέες επενδύσεις και καλύτερες υπηρεσίες σε πιο προσιτές τιμές για τους πολίτες.

Επιπλέον, επιδοτείτε τους παρόχους μιας ανθηρής-αντικειμενικά-αγοράς για να φτιάξουν ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα νέας γενιάς, κάτι που θα έπρεπε να συμβαίνει μόνο στις περιπτώσεις που αποδεδειγμένα δεν μπορεί να λειτουργήσει η ανταγωνιστική αγορά (όπως σε αραιοκατοικημένες ή δυσπρόσιτες περιοχές).

Μιλάτε για ανάπτυξη επιχειρηματικών πάρκων, όταν 1,5 χρόνο μετά την ψήφιση του σχετικού πλαισίου στο ‘’Επενδύω στην Ελλάδα και άλλες διατάξεις’’ δεν έχετε κάνει σχεδόν τίποτα.

Μιλάτε για βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και απλοποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου όταν η Ελλάδα βρίσκεται στην 156^η θέση ανάμεσα σε 190 χώρες στη σχετική ετήσια έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την αγοραπωλησία ενός ακινήτου.

Μιλάτε για σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο για το διορισμό στελεχών στις κρατικές επιχειρήσεις όταν δεν έχετε αφήσει οργανισμό για οργανισμό χωρίς στελέχωση από δικά σας παιδιά (ακόμα και σε επιτυχημένες περιπτώσεις όπως στην ΕΕΕΠ και την ειδική γραμματεία ΣΔΙΤ).

7) Τι προτείνει το Κίνημα Αλλαγής;

• Πρόσθετα άμεσα μέτρα για να μείνει ζωντανή η οικονομία και όρθια η κοινωνία με απορρόφηση 20% των πόρων
• Θεσμοθέτηση κινήτρων για την επανεκκίνηση της οικονομίας μέσα σε μία διετία με απορρόφηση 10% των πόρων
• Ολοκλήρωση των υποδομών υγείας, των δημοσίων υποδομών και των συστημάτων κοινωνικής προστασίας μέσα σε μια τριετία με απορρόφηση 20% των πόρων
• Στροφή στην παραγωγή, την αγροτική οικονομία, τη μεταποίηση, τον ενεργειακό τομέα και ανθεκτικές μορφές τουρισμού, με στοχευμένες κλαδικές πολιτικές, με επενδύσεις που θα ενώσουν δυνάμεις στον τομέα της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και θα δημιουργήσουν ποιοτικές θέσεις εργασίας, με απορρόφηση του 50% των πόρων του προγράμματος

Εσείς, για τον πρωτογενή τομέα, βασικό πυλώνα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, κάνετε μόνο γενικόλογες αναφορές, χωρίς πρόβλεψη για αναδιάρθρωση καλλιεργειών, μονάδες τυποποίησης, επιχειρηματικά σχήματα νέων αγροτών και με κίνδυνο μετακύλησης του κόστους στον αγρότη πχ από τα έργα ΣΔΙΤ για άρδευση.

Λείπει από το σχέδιο η λογική της ενεργειακής δημοκρατίας και ο ρόλος που θα μπορούσαν να παίξουν οι ενεργειακές κοινότητες.

Όσον αφορά στη νησιωτική πολιτική δεν υπάρχει κανένα σχέδιο που να στοχεύει στην απεξάρτηση από τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και την ανάπτυξη άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων.

 Θετικό σημείο της πρότασης αποτελεί, αναμφίβολα η πολιτική πρώιμης διάγνωσης των αναπτυξιακών διαταραχών και επέκτασης βρεφονηπιακών σταθμών καθώς και της  ενσωμάτωσης των ατόμων με αναπηρία και αυτισμό στο κοινωνικό και επαγγελματικό γίγνεσθαι μέσα από ενίσχυση με δεξιότητες και την παροχή κινήτρων πρόσληψης στις επιχειρήσεις.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το Ταμείο Ανάκαμψης δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός ενός βίαιου μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας, με την εξαφάνιση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.

Ούτε θα πρέπει να συνδεθεί με ‘’μεταρρυθμίσεις’’ και προαπαιτούμενα που απορρυθμίζουν ακόμα περισσότερο τις εργασιακές σχέσεις ή επιταχύνουν το κλείσιμο επιχειρήσεων αυξάνοντας την ανεργία, πάντα υπό την απειλή μη εκταμίευσης μιας δόσης.

Το Ταμείο Ανάκαμψης πρέπει να συνδεθεί θετικά και δημιουργικά με τον αναγκαίο στόχο της ανασυγκρότησης της Ελληνικής Οικονομίας.

Να μετατρέψει τη χώρα σε πόλο καινοτομίας με πολλαπλασιαστική αξία για την οικονομία μέσα και από τη ριζική αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος.

Να προσελκύσει παραγωγικές και όχι μεταπρατικές επενδύσεις.

Πρέπει να είναι μια πρόταση που αφορά τους πολλούς και όχι τους λίγους.

Να είναι μια πρόταση που έχει ως ωφελούμενους την Ελλάδα και τους Έλληνες. Να ανήκει στους Ελλήνες.

Και, δυστυχώς, η πρόταση της κυβέρνησης ελάχιστα ανταποκρίνεται σε αυτούς τους στόχους